Jak ta glista się wciska? - glistnica - krótki (nie)poradnik, (nie)przewodnik po świecie chorób pasożytniczych

Parazytologia lekarska to dział medycyny, który zajmuje się pasożytami wywołującymi choroby u ludzi. WHO szacuje, że około 85-90% ludzi na świecie ma w sobie jakiegoś pasożyta. Dzisiaj zajmę się glistą ludzką. Dotyka ona nie tylko dzieci, bo i dorosłych. Zarażamy się nią poprzez brak higieny. Często również nie myjemy owoców i warzyw przed spożyciem, a ta droga jest popularną drogą inwazyjną glisty. Bardzo ważna jest higiena osobista, bo to dzięki niej unikamy wielu chorób pasożytniczych, które znacznie częściej były obecne chociażby 100 lat temu, ale do rzeczy.

Po lewej samica, a po prawej samiec - widoczny dymorfizm płciowy
https://www.pasozytyludzkie.com.pl/2016/06/glista-ludzka-ogolna-charakterystyka.html

Glistnica – askarioza

Wywołuje ją glista ludzka (Ascaris lumbricoides hominis Linnaeus), która ma 20-52 cm długości. Znajdujący się na przednim końcu otwór gębowy otoczony jest przez 3 wargi. Występuje dymorfizm płciowy, czyli samica ma inną budowę zewnętrzną od samca, trochę jak u ludzi. Samica składa dziennie 200 tysięcy jaj, które wraz z kałem (z naszym kałem ma się rozumieć) przedostają się do gleby.  Rozwój zygoty, czyli zapłodnionego jaja rozpoczyna się w środowisku zewnętrznym. Po 3-4 tygodniach wewnątrz jaja glisty po pierwszym linieniu tworzy się larwa II stadium, która jest formą inwazyjną – wywołuje chorobę.  Może ona nawet przeżyć w glebie do 6 lat. I tak sobie czeka na żywiciela (pamiętajmy, że glista ma tylko i wyłącznie 1 żywiciela, w przypadku glisty ludzkiej – człowieka, czyli jest to pasożyt monokseniczny – konkretny gatunek jest żywicielem). Kiedy człowiek połknie jajo inwazyjne, po 4-24h uwalnia się z niego młodociana larwa, która przenika z jelita żyłą wrotną do wątroby, z której żyłą wątrobową wędruje do żyły głównej dolnej i przez prawą połowę serca do płuc. Mówiąc krócej, dzięki krążeniu wrotnemu może trafić do wątroby, z której potem płynie do serca, a z niego już krótka droga do płuc. W nich odbywa się drugie i trzecie linienie, a larwy osiągają 2mm długości. Płuca zbudowane są z nabłonka rzęskowego, który jest pokryty śluzem. Nasz organizm ułatwia tym samym prześlizgnięcie się glisty do gardła (śluz oblepia glistę, a rzęski ją popychają), gdzie przez tzw. chrząknięcie, następnie trafiają do jelita i tam przechodzą już czwarte, ostatnie linienie. Potem przechodzą w postać dorosłą. Jest jeszcze inna droga osiedlenia się larw w naszym ciele. Mogą one zamiast do płuc, przedostać się do krwioobiegu, a tym samym do narządów wewnętrznych. W nich ulegają otorbieniu i tworzą się guzki robacze.

Woźniak A., Zarys protozoologii lekarskiej, Wydawnictwo Uczelniane AM, Bydgoszcz 1999

W Polsce częstość występowania glistnicy szacuje się na 1-18% i z roku na rok ulega zmniejszeniu.

Jajo inwazyjne
https://patolodzynaklatce.wordpress.com/2016/05/10/gdzie-sie-wciska-ta-glista/

Objawy

To stadium może być niebezpieczne! Kiedy larwy wędrują w naczyniach krwionośnych, towarzyszą nam objawy uszkodzenia wątroby, śródbłonków naczyń krwionośnych oraz ścian pęcherzyków płucnych. Występują również krwawienia i odczyny zapalne. 

O, tutaj możemy już wykryć robaczki! Obecność larw w płucach objawia się kaszlem, gorączką i właśnie wtedy zaczyna się podwyższona eozynofilia i leukocytoza. Badanie poziomu eozynofilii jest kluczowe w diagnozowaniu chorób pasożytniczych, ponieważ te granulocyty z pomarańczowymi ziarnistościami cytoplazmy pojawiają się w ogromnych ilościach w przypadkach np. owsicy, glistnicy etc. 

Kiedy glisty przebywają w jelicie, zatruwają organizm swoimi metabolitami. Kosmki jelitowe ulegają zmianom strukturalnym, pogrubia się warstwa mięśniowa oraz powstają nacieki komórkowe. 

Kolejnymi objawami są: wzmożona pobudliwość mięśniowa, mdłości, brak łaknienia, wymioty, bóle brzucha, zaburzenia snu i nadmierna ruchliwość. Jeśli metabolity glisty mają działanie alergizujące, może dojść do zapalenia spojówek, obrzęku powiek, kataru lub problemów z napięciem mięśni oskrzeli, co może doprowadzić do uduszenia.

Powikłania

Po odbytej chorobie może dojść do niedrożności górnych dróg oddechowych z powodu wydalania glist wraz z wymiotami oraz niedrożności jelita cienkiego przez masową inwazję glist i ich sklejania się w świetle jelita.

Leczenie i rozpoznanie

Diagnostyka obejmuję oznaczanie eozynofilii z krwi obwodowej oraz badania kału na obecność jaj lub dojrzałych postaci glist. W leczeniu stosuje się mebendazol lub jednorazowo w dawce uderzeniowej albendazol.  
Mebendazol zaburza przyswajanie glukozy i ich funkcje trawienne, a tym samym powoduje obumieranie z powodu braku związków energetycznych. 

Albendazol hamuje polimeryzacje tubuliny, czego skutkiem jest upośledzona budowa mięśniowa i ich końcowy zanik.

Pamiętaj, nigdy nie stosuj żadnych leków bez zgody lekarza! Artykuł ma na celu jedynie zobrazować i poszerzyć wiedzę z zakresu parazytologii oraz farmakologii. Nie namawiamy nikogo do samodzielnego leczenia. Jeśli masz podejrzenia, iż możesz być żywicielem glisty – zgłoś się do lekarza.

Artykuł powstał  w oparciu o podręcznik Woźniak A., Zarys protozoologii lekarskiej, Wydawnictwo Uczelniane AM, Bydgoszcz 1999 oraz bazalekow.mp.pl.