Najniebezpieczniejszy narkotyk świata

Morfina - narkotyk powszechnie używany w medycynie. Znany i siline uzależniający środek przeciwbólowy. Jednak czy słyszeliście o fentanylu? Ostatnio coraz głośniej o nim, a ja spotkałam się z nim nie dawno. Nie, nie dosłownie, a bardziej w bazie naukowej. To już nie znana morfina, lecz związek chemiczny 100 razy silniej od niej działający. Jeśli miałeś operację, to w Twoim krwioobiegu szybciutko krążył fentanyl – z komórki do komórki. 

Śmiertelna chemia

Czym fentanyl jest pod względem chemicznym? 

Jest opioidem stosowanym jako lek przeciwbólowy oraz używany do znieczulenia ogólnego jak i miejscowego. Fentanyl po raz pierwszy został wyprodukowany przez Paula Janssena w 1960 roku, a w 1968r. zatwierdzono go do użytku medycznego w Stanach Zjednoczonych. Od 2017r. był najpowszechniej stosowanym syntetycznym opioidem w medycynie. Plastry fentanylowe znajdują się na liście najważniejszych leków WHO, najbardziej skutecznych i bezpiecznych, które są potrzebne w systemie opieki zdrowotnej. Czarny rynek skrzętnie wykorzystał odurzające skutki działania dużych dawek i no cóż, nie używa się go tylko i wyłącznie w celach leczniczych. Ciężko mi dookreślić w jakich, lecz tutaj nie potrzeba większego wyjaśnienia. Do najczęściej występujących działań niepożądanych fentanylu (ponad 10% osób) należą: suchość w jamie ustnej, senność, dezorientacja, astenia (osłabienie). Rzadziej występują (3 do 10% ludzi): utrata masy ciała, zawroty głowy, nerwowość, halucynacje, lęk, depresja, duszność, hipowentylacja, bezdech i zatrzymanie moczu. Stosowanie fentanylu również wiąże się z afazją, czyli całkowitą utratą umiejętności mowy.

(Nie)kontrolowana jazda bez trzymanki

Dlaczego akurat fentanyl w anestezjologii? Jest silnym opioidowym lekiem, który dodatkowo jest agonistą. Opioid to substancja, która działa na receptory opioidowe (ważne jest, że receptory na powierzchni naszych błon są specyficzne i odczytują tylko wybrane substancje), a te przekazują informację dalej, która  w postaci impulsów nerwowych dociera do odpowiedniego obszaru w mózgu i go stymuluje. Mózg odbiera informację i hormonami tropowymi pobudza odpowiednie narządy w organizmie. Dzięki temu może dojść chociażby do wyrzutu dopaminy (wtedy czujemy się  po prostu szczęśliwi). Agonistą jest substancja, która łączy się z receptorem i powoduje odpowiedź w komórce. Do opioidów zaliczymy: kodeinę, morfinę, heroinę, ale hormony szczęścia - endorfiny. Również fentanyl. Stosowany jest przed znieczuleniem ogólnym, jak i w jego trakcie. Może być również wykorzystywany jako dodatkowy lek podczas znieczulenia miejscowego.  Ma zastosowanie w leczeniu przewlekłego bólu. Można pomyśleć – tak silna substancja stosowana w medycynie?! Odpowiedź nigdy nie będzie czarno-biała, co najwyżej różowa.  Anestezjolodzy podają leki osłonowe i dawki są odpowiednie co do wagi i wieku. W leczeniu bólu również bezpieczeństwo pacjenta stoi na pierwszym miejscu. Jednak co z narkomanią? To już zdecydowanie niekontrolowana jazda bez trzymanki.

Szkodliwe działanie fentanylu

Przypomnę, że jest sto razy silniejszy od morfiny, a do tego uzależnia szybciej niż heroina. Działa natychmiast, bo po dwóch minutach od dożylnego wstrzyknięcia, oraz 30-60 minut po przyjęciu doustnym. W przypadku podania dożylnego, euforia i blokada bólu utrzymuje się przez około 20-30 minut, a po przyjęciu doustnym trwa do sześciu godzin. 

W Polsce temat ten zawrzał niedawno, kiedy w ciągu 1 tygodnia zmarło 10 osób w wyniku zażycia dopalaczy. W składzie znaleziono fentanyl. W 2014 roku w USA spowodował on 47 tysięcy zgonów. Statystyki są bardzo niepokojące. Rzućmy oko na objawy. Przede wszystkim następuje totalna blokada bólu. Dodatkowo możemy wyróżnić: halucynacje wzrokowe, omamy czuciowe, silne złudzenia przestrzenne związane z zanikaniem impulsów nerwowych, zanik lęku, znieczulenie fizyczno-psychiczne, odmienne stany świadomości, odcięcie od rzeczywistości, tak zwany sen na jawie.

Statystyki nie kłamią

We wrześniu 2015 roku w Kanadzie, śmierć po przedawkowaniu fentanylu została uznana za kryzys zdrowia publicznego. W 2016 roku liczba zgonów w Kolumbii Brytyjskiej wynosiła średnio dwie osoby dziennie. W przeciągu 2012-2015 roku, śmierć w wyniku przedawkowania fentanylu wzrosła w USA o 20,1%.

Stwierdzono, że Prince zmarł 21 kwietnia 2016r. w wyniku przypadkowego przedawkowania fentanylu. Był on jednym z wielu zidentyfikowanych substancji w sfałszowanych pigułkach, które odzyskano z jego domu, szczególnie tych, które były błędnie etykietowane jako Watson 385, a były one połączeniem hydrokodonu i paracetamolu . Amerykański raper Lil Peep również zmarł 15 listopada 2018r. w wyniku przypadkowego przedawkowania fentanylu.

Bibliografia

https://www.nytimes.com/interactive/2017/09/02/upshot/fentanyl-drug-overdose-deaths.html
http://www.national-geographic.pl/aktualnosci/oto-najbardziej-niebezpieczny-narkotyk-na-swiecie-coraz-wiecej-ofiar-fentanylu
https://bazalekow.mp.pl/leki/subst.html?id=1000