Ultradźwięki - pożyteczne fale dźwiękowe cz. II

W poprzedniej części posta przedstawiłam Wam parę podstawowych wiadomości dotyczących ultradźwięków, m.in. różne techniki diagnostyczne, które je wykorzystują, tak naprawdę, znane w mniejszym lub większym stopniu praktycznie nam wszystkim (tych, którzy nie mieli jeszcze okazji przeczytać pierwszej części posta, zachęcam do zapoznania się z nią 😃).

Teraz przyszła pora na mniej typowe, po części niekonwencjonalne, zastosowania ultradźwięków. Pewnie większość z Was nie zdawała sobie sprawy z tego, że fale dźwiękowe można wykorzystać w tak różnoraki sposób.

Terapia ultradźwiękowa 

Wiele ośrodków rehabilitacyjnych zawiera ją obecnie w swoich ofertach, ale na czym ona polega i dla kogo może być przydatna? 

Terapeutyczne działanie ultradźwięków związane jest z paroma różnymi zastosowaniami. Proces całego zabiegu polega na oddziaływaniu ultradźwiękami, poprzez skórę, na struktury ciała położone pod nią. Na chorą okolicę nakierowuje się głowicę urządzenia, wytwarzającego drgania (częstotliwość ok. 800 kHz). Następstwa działania terapii zależą w dużej mierze od zdolności tkanki do pochłaniania energii, ponieważ przeprowadzanej absorpcji (wnikaniu  fal ultradźwiękowych) towarzyszy wydzielanie się ciepła. Możemy zatem wybiórczo ogrzewać obszary tego potrzebujące. Wykorzystywany jest również nieuchronny wpływ działań atermicznych (mechanicznych i fizykochemicznych), towarzyszących nakierowywaniu ultradźwięków, w tym tzw. ,,mikromasaż" tkanek. Poniżej widać wpływ atermicznych zastosowań ultradźwięków.

https://rehabilitacja.mp.pl/fizykoterapia/leczenie-ultradzwiekami/129575,terapia-ultradzwiekowa

Terapię ultradźwiękową wykorzystuje się w celu uzyskania efektów przeciwbólowych i stymulacji komórkowych procesów naprawczych. Głównymi wskazaniami do wykonania zabiegu są ograniczenia ruchomości stawów spowodowane przykurczem więzadeł, powięzi i innych podobnych struktur (również przykurcze powodowane przez blizny); działanie przeciwzapalne; wspomaganie procesów naprawy uszkodzonych tkanek.

Następstwa biologiczne zabiegu to m.in. wzrost syntezy kolagenu i elastyny (włókien odpowiedzialnych za elastyczność skóry), przyśpieszenie procesu syntezy DNA, redukcja rozstępów, rozszerzanie naczyń krwionośnych i przekrwienie narządów, wewnątrzkomórkowy wzrost syntezy wapnia, zmiana szybkości przewodzenia w włóknach nerwowych.

Terapię wykorzystuje się w leczeniu: schorzeń reumatycznych, zapalenia zatok, stanów zapalnych, zespołów bólowych (choroby zwyrodnieniowej stawów, rwy kulszowej, zespół bolącego barku), nerwobóli, owrzodzenia goleni, szczękościsku. Służy również do podawania leków (czyli fonoforeza, do jej tematu jeszcze powrócę); zmniejszania się napięcia mięśni, więzadeł i ścięgien; do odbudowy i poprawy krążenia; przyspieszenia zrostu kostnego.

W fizykoterapii ultradźwiękowej znajdują zastosowanie ultradźwięki w częstotliwości od 750 kHz nawet do około 3 MHz.

Jest to koniec końców jeden z najczęściej wykonywanych zabiegów fizykoterapeutycznych, więc myślę, że warto go znać. Warto również zaznaczyć, że to bardzo dobrze naukowo zbadana metoda. Ze względu na towarzyszące terapii ogrzewanie tkanek, należy zachować dużą ostrożność, by nie uległy one uszkodzeniu.

Fonoforeza

Pojęcie fonoforezy pojawiło się już wyżej, przy okazji wiadomości na temat terapii ultradźwiękowej. Myślę jednak, że warto jej poświęcić nieco więcej uwagi.

https://zdrowie.tvn.pl/a/fonoforeza-na-czym-polega-czy-sa-przeciwwskazania-do-jej-zastosowania

Istotą całego zabiegu jest wprowadzenie do tkanek, za pomocą ultradźwięków, środków farmakologicznych, głównie przeciwbólowych, przeciwzapalnych, rozszerzających naczynia krwionośne (występujących w postaci żelu, maści, kremu). Stosując fonoforezę uzyskuje się znacznie lepsze efekty w porównaniu z tradycyjną metodą podawania leków. 

Czas trwania takiego zabiegu jest równie zróżnicowany co obszar, na którym będzie on wykonywany - trwa zazwyczaj od 1 do 15 minut. 

Stosowana jest w celu osiągnięcia efektów przeciwbólowych i leczenia stanów zapalnych. Umożliwia również przyśpieszony proces gojenia się ran oraz zwiększenie rozciągłości tkanki łącznej w bliznach. Głównie wykorzystuje się ją w przypadku: zespołów bólowych kręgosłupa i stawów, nerwobólów, leczenia blizn, zmian zwyrodnieniowych stawów, zespołów bólowych w chorobach reumatycznych, zespołów bólowych pochodzenia neurologicznego (bóle korzeniowe, dyskopatie), ostróg kości piętowej, stany po przebytych urazach (zwichnięcia, skręcenia).

Ultradźwięki a chirurgia - czy można nimi wyleczyć nowotwór?

Ultradźwięki w chirurgii wykorzystuje się jako narzędzia chirurgiczne, w celu cięcia oraz niszczenia tkanek w wyniku skupienia energii na danym obszarze. Określone są mianem ,,noża ultradźwiękowego". 

Wykorzystywane są w ten sposób ze względu na liczne zalety takiej metody wykonywania zabiegów. Przy użyciu ,,noża ultradźwiękowego" mamy do czynienia z krwawieniem ograniczonym do minimum, co więcej nacisk na tkankę ciętą jest kilkakrotnie mniejszy niż przy użyciu noża tradycyjnego. Oprócz tego, występuje łatwość odsłaniania i zachowania grubszych naczyń krwionośnych oraz nerwów występujących w obszarze cięcia. Stosowanie tej metody wiąże się również z usuwaniem guzów, m.in. guzów nowotworowych w okolicach mózgu, bez uszkadzanie sieci nerwów i większych naczyń krwionośnych. 

Technika ta stała się alternatywą dla cięcia laserem. Istnieje również możliwość przeprowadzania operacji "nożem ultradźwiękowym" na chorych z wszczepionym rozrusznikiem serca, gdyż nie występuje przy jego użyciu przepływ prądu przez ciało operowanego.

Dość rozpowszechnionym zastosowaniem ultradźwięków w chirurgi stało się rozkruszanie dzięki nim kamieni nerkowych (czyli litotrypsja). Fale ultradźwiękowe skupia się na danym kamieniu w celu rozbicia go. Później jego fragmenty są wydalane z nerki wraz z moczem.

Pojęcie chirurgi ultradźwiękowe łączy się znacząco z metodą HIFU (High Intensity Focused Ultrasound), czyli nowoczesną chirurgiczną metodę wykorzystującą zogniskowaną wiązkę ultradźwiękową (skupioną), która działa na dany obszar termicznie (poprzez podniesienie jego temperatury nawet do 80° C, w wyniku czego ulega on zniszczeniu). Główną zaletą tej nieinwazyjnej metody jest to, iż wypalając chore komórki znajdujące się w punkcie ogniskowym (punkcie skupienia fal ultradźwiękowych), wiązka ultradźwiękowa nie narusza zdrowych tkanek leżących wokół tego obszaru lub znajdujących się pomiędzy tym obszarem a źródłem fali. 

Polecam wszystkim zapoznanie się z poniższym materiałem filmowym, pochodzi on co prawda z 2011 roku, ale stanowi odpowiedź na podstawowe pytania co do przeprowadzanych w ten sposób nieinwazyjnie zabiegów chirurgicznych. Przedstawia również wszystkie czynniki niezbędne do przeprowadzenia takiego zabiegu oraz jak ważną rolę odgrywa tu również rezonans magnetyczny. Bądźmy również świadomi o jak dużo przez ten czas nauka i medycyna posunęły się do przodu w osiągnięciach, również w tej dziedzinie.

Schorzeniami neurologicznymi, które mogą być leczone skupionymi wiązkami ultradźwiękowymi są np. zaburzenia ruchowe: choroba Parkinsona, czy drżenie samoistne. Dawniej uznawane za praktycznie nieuleczalne.

Chirurgia i operacje to przede wszystkim wszelkiego rodzaju narzędzia chirurgiczne. Ultradźwięki zostały wykorzystane również w tej płaszczyźnie. Do czyszczenia i sterylizacji narzędzi służą myjki, oczywiście ultradźwiękowe. Używanie ich pozwala na szesnastokrotnie skuteczniejsze czyszczenie w porównaniu do mycia ręcznego. Myślę, że nie zdziwi w związku z tym nikogo, że stały się one standardem w placówkach medycznych na całym świecie.

Ultradźwięki sposobem na szczupłą sylwetkę 

Myślę, że każdy z nas słyszał o liposukcji, czyli zabiegu polegającym na odsysaniu tłuszczu. Ultradźwięki stały się nieinwazyjną alternatywą dla osób chcącym pozbyć się nadmiaru tkanki tłuszczowej. Kawitacja ultradźwiękowa, bo taką nazwę nosi zabieg, to sposób nie tylko na zredukowanie tkanki tłuszczowej, ale również pozbycie się cellulitu, który przy serii powtarzających się zabiegów staje się z każdym z nich mniej widoczny.

https://www.imperiall.pl/kawitacja-ultradzwiekowa/

Podczas działania ultradźwiękami na konkretną partię ciała wytwarza się energia, która dzięki zmianie polaryzacji błony komórkowej, powoduje uszkodzenie komórki tłuszczowej i jej rozbicie. Uwolniony z adipocytów (komórek tłuszczowych) tłuszcz jest transportowany przez układ naczyniowy i limfatyczny do wątroby, w której ulega przemianie materii. Dodatkowo, zabieg stymuluje przemianę materii oraz poprawia metabolizm.

Przeciwwskazaniami do wykonywania zabiegów kawitacji ultradźwiękowej są:

• ciąża i karmienie piersią
• choroba nowotworowa
• rozrusznik serca i metalowe implanty w ciele
• ostry stan zapalny organizmu
• podwyższona temperatura ciała
• nadczynność tarczycy
• leki rozrzedzające krew np. kwas acetylosalicylowy
• niesteroidowe leki przeciwzapalne np. ibuprofen
• zabiegu nie wykonuje się również osobom poniżej 15 roku życia

Czynniki te są dość podobne do przeciwwskazań do wykonywania innych zabiegów z wykorzystaniem ultradźwięków.

Mam nadzieję, że poszerzyłam w jakiś sposób wasze spojrzenie na może niepozorne ultradźwięki, o których przeważnie niestety mało wiemy. Ich wszelakie zastosowania mogą nam się okazać przydatne na pewnym etapie naszego życia, jest ich tyle, że prawdopodobnie każdy będzie miał kiedyś z nimi styczność. To nie tylko metody diagnostyczne, leczenie chorób, ale również sposób na dbanie o naszą sylwetkę i urodę! :)

Źródła: 

http://akustyka.pwr.wroc.pl/pdf/2014--/S7b_BioHydra_Pomoce_dla_student%C3%B3w.pdf

http://www.phmd.pl/api/files/view/2161.pdf 

https://www.mzoz.pl/rehabilitacja/fizykoterapia/fonoforeza

http://www.luxmed.pl/dla-pacjentow/o-zdrowiu/zdrowie-od-a-do-z/fonoforeza.html

http://www.fizjomedica.radom.pl/3terapiaultradzwiekowa.html

https://swiadomepiekno.pl/kawitacja-ultradzwiekowa#